Michał Mrozkowiak
Dyrektor Działu Wdrożeń Streamsoft Prestiż
Produkcja w toku to niezakończona część procesu technologicznego produkcji, którą należy rozliczyć pod koniec miesiąca lub roku. Jej podsumowanie bywa skomplikowane właśnie ze względu na fakt braku zamknięcia wszystkich operacji w cyklu, a co za tym idzie – niedokończonej realizacji całości planu produkcji.
Produkcja w toku a inwestycja w system klasy ERP
Problem rozliczenia produkcji w toku dotyczy każdej firmy produkcyjnej. Nie ma znaczenia czy jest to produkcja ciągła czy okresowa. Bilans na koniec okresu sprawozdawczego może być kłopotliwy dla działu księgowości. System ERP stanowi odpowiedź na problem związany z rozliczeniem produkcji w toku. W jaki sposób pomaga? M.in. ułatwiając przekaz informacji pomiędzy działem produkcji a działem rozliczeń czy magazynem. Komunikacja taka jest istotna z punktu widzenia osób zarządzających. A szczególnie ważny jest tu udział każdego pracownika produkcji. Meldowanie o stopniu wykonanej pracy, np. ile sztuk wyprodukowano i jakie nastąpiły etapy przetworzenia (z rozróżnieniem braków po kontroli jakości) oraz informacje o rzeczywistym zużyciu materiałów jest istotne dla rozliczeń adekwatnych do zarejestrowanej produkcji w toku. Z systemem ERP wszelkie operacje są udokumentowane.
Produkcja w toku widziana oczami Działu Finansowo-Księgowego
Powstałe w wyliczeniu produkcji w toku nakłady finansowe stają się kosztami księgowymi dopiero po zakończeniu zlecenia produkcyjnego. Dla księgowości problematyczne jest w szczególności rozróżnienie produkcji w toku od półfabrykatów. Różnicę można wyjaśnić w następujący sposób: półfabrykat – to gotowy podzespół, który w procesie produkcji przeszedł przez zaplanowane etapy wytwarzania, produkcja w toku – podzespoły, które nie przebyły całej zaplanowanej marszruty produkcyjnej. Skoro już wiadomo, czym różnią się te oba elementy, można zająć się rozliczaniem kosztów produkcji.
Stopień wykonania produktu a wyliczenia produkcji w toku
System z wprowadzonymi wzorcami technologii produkcyjnych, które przewidują ciąg operacji w marszrucie, jednocześnie planuje na każdy z etapów osiągnięty poziom technicznego kosztu wytworzenia (TKW). Bazując na informacjach zaczytanych do systemu za pomocą meldunków zwrotnych (przekazywanych bezpośrednio z hali produkcyjnej), można określić procent „ukończenia” danego produktu i na tej podstawie policzyć produkcję w toku. Koszty zależne są od poziomu zaawansowania wytworzenia konkretnego półfabrykatu na danym odcinku procesu produkcyjnego. Liczy się procent przetworzenia na podstawie wartości (koszt materiałów zużytych już na tym etapie) lub procent wykonania według czasu – w cyklu, w którym produkt powinien powstać. Indywidualną wycenę elementu będącego w produkcji w toku można ustawić w systemie.
Skład bezpośrednich i pośrednich kosztów produkcji w toku
Koszty bezpośrednie obejmują zużycie materiałów po cenach zakupu, wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy tejże produkcji, koszt obróbki wykonanej przez inną firmę (kooperacja) lub zużycie narzędzi, dzięki którym wykonano dany element. Istnieją również koszty pośrednie produkcji, a mianowicie są to koszty zmienne i stałe. Przykładowo koszt transportu lub zużycie materiałów pomocniczych zależny jest od wielkości produkcji. Natomiast amortyzacja, stałe wynagrodzenia pracowników czy kadry kierowniczej, podatek od nieruchomości – to dane niezmienne i niezależne od produkcji, które również uwzględniane są przy obliczeniu produkcji w toku.
Produkcja w toku widziana oczami Kierownika Produkcji
Nieco inne jest rozumienie pojęcia „rozliczania produkcji w toku” przez dział produkcji. Pracownicy zarządzający zwracają uwagę na stopień zaawansowania produkcji pod względem przetworzonych lub wytworzonych sztuk produktu – konkretnie w ilościach. Interesuje ich przede wszystkim wydajność produkcji:
- ile jest materiałów i półproduktów na produkcji, a ile produktów zeszło już z produkcji
- jaka ilość w zleceniu ma być zrealizowana w określonym czasie
- na jakim etapie realizacji są poszczególne wyroby i półprodukty
- jakie konkretnie informacje (dotyczące rzeczywistego zużycia materiałów, czasu realizacji) zarejestrowali pracownicy przemysłowi do wykonanych operacji w zleceniu produkcyjnym
Uzyskanie obrazu tych informacji możliwe jest z zastosowaniem systemu ERP Streamsoft Prestiż. Dzięki zleceniom produkcyjnym dział produkcji otrzymuje informację jaką drogę musi przebyć materiał, żeby powstał finalnie półprodukt/produkt. Rejestr wykonania operacji (start – stop) to z kolei narzędzie do wykazywania rzeczywistego początku i końca prac realizowanych w ramach danego zlecenia.
Obsługuje to Streamsoft Prestiż w aplikacji na specjalnie do tego przeznaczone ekrany dotykowe o nazwie Panel Produkcyjny. Pomiary pochodzące z meldunków pozwalają odnieść się do norm technologicznych i ocenić etapy realizacji założonego planu produkcji. Ponadto z wykorzystaniem systemu można bez problemu wskazać przyczynę zatrzymania prac: czy jest to awaria, przezbrojenie stanowiska, brak materiału, czy też zmiana priorytetu działań.
Narzędzie dla pracownika produkcji
Dzięki Panelowi Produkcyjnemu w wyniku akcji meldunków zwrotnych, rejestrując produkcję w toku, powstają do wygenerowania dokumenty RW – rozchód wewnętrzny (za jego pomocą możliwe jest rozliczenie przetworzonego materiału) i PW – przychód wewnętrzny (przyjęcie wykonanego półproduktu/produktu). Zadaniem Panelu Produkcyjnego w Streamsoft Prestiż jest także ostateczne potwierdzenie, który zasób realizował wybraną operację produkcyjną.
Udoskonalenie comiesięcznych lub corocznych podsumowań finansowych produkcji, w tym produkcji w toku, zagwarantowane przez automatyzację kolektowania danych w systemie ERP Streamsoft Prestiż, ułatwia pracę kierownikom produkcji oraz działowi księgowo-finansowemu. To istotna pomoc przy zarządzaniu produkcją, ze względu na ponoszone koszty bezpośrednie i pośrednie, wycenę zamkniętych procesów produkcyjnych oraz wyliczenie produkcji w toku także przez księgowość.
